Spis treści.
1. Co to jest depresja sezonowa?
2. Jakie są objawy depresji sezonowej? Jak odróżnić ją od jesiennej chandry?
3. Co jest przyczyną depresji sezonowej?
4. Jak sobie radzić z depresją sezonową?
5. Leczenie depresji sezonowej.
Początek jesieni dla wielu osób związany jest ze znacznym obniżeniem nastroju, pojawia się przygnębienie i smutek. Spada motywacja i energia do realizowania codziennych obowiązków, oraz nowych wyzwań. Przyczyną może być depresja sezonowa.
1. Co to jest depresja sezonowa?
Depresja sezonowa jest również nazywana sezonowym zaburzeniem afektywnym (seasonal affective disorder – SAD). Stanowi szczególny rodzaj zaburzenia nastroju, pojawiający się jedynie w określonych porach roku, najczęściej między wrześniem a październikiem. Objawy ujawniają się zwykle po 30 roku życia, a diagnoza częściej dotyczy kobiet. Pojedynczy epizod trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.
2. Jakie są objawy depresji sezonowej? Jak odróżnić ją od jesiennej chandry?
Zmiana pory roku wiąże się z mniejszym dostępem do promieni słonecznych i witaminy D. Za oknami jest ponuro i zimno, mamy mniejszą chęć na wyjścia z domu, czy spotkania towarzyskie. Spadek aktywności to ograniczenie pozytywnych bodźców i powodów do radości. Pojawia się też tęsknota za długimi, letnimi dniami – to naturalne. Jednak depresja sezonowa to coś więcej niż chwilowe pogorszenie humoru.
Depresja sezonowa a jesienna chandra – jak rozróżnić?
Depresja sezonowa:
- pojawia się w określonych porach roku (jesień, zima);
- jej epizody występują przynajmniej przez 2 sezony;
- zmęczenie może być silniejsze niż smutek;
- następuje utrata radości z dotychczasowych aktywności;
- pojawia się niezdolność do poprawienia sobie humoru;
- zauważalna zmiana apetytu oraz zachcianki jedzeniowe (zwłaszcza wieczorem i w nocy);
- występuje większa potrzeba snu.
3. Co jest przyczyną depresji sezonowej?
Główną przyczyną depresji sezonowej jest wpływ światła na zegar biologiczny człowieka, zwłaszcza dla niektórych osób, które z przyczyn genetycznych wymagają większego oświetlenia niż to występujące naturalnie. Dużą rolę ma także układ serotoninergiczny oraz niedobór tryptofanu. Jest to aminokwas, który odpowiada m.in. za wytwarzanie hormonów, działanie układu nerwowego, czy syntezę określonych białek. Jego niedostatek skutkuje pogorszeniem nastroju, lękiem, czy zaburzeniami snu. Część badań wskazuje też na znaczenie mechanizmów noradrenegicznych i dopaminergicznych jako czynników wywołujących depresję sezonową.
4. Jak sobie radzić z depresją sezonową?
Działaniem, które zawsze warto stosować, zarówno w profilaktyce, jak i w przeciwdziałaniu objawom jest dbanie o swoje podstawowe potrzeby:
- zadbaj o zdrową dietę, bogatą w niezbędne składniki odżywcze;
- skonsultuj się z lekarzem na temat suplementacji, którą możesz wprowadzić (np. witaminę D);
- pamiętaj o higienie snu – śpij 6-8 godzin, a przed snem unikaj pobudzających czynności (np. korzystania z telefonu);
- postaraj się zmniejszyć ilość stresujących sytuacji, w tym celu możesz zrezygnować z części obowiązków;
- znajduj czas na relaks i zainteresowania;
- zadbaj o kontakt z bliskimi – skutecznie poprawiają humor oraz udzielają niezbędnego wsparcia.
5. Leczenie depresji sezonowej.
W przypadku, gdy podejrzewana jest depresja sezonowa należy skontaktować się ze specjalistą, gdyż jest to stan przewlekły, który będzie wracać. Konsultacja z psychoterapeutą pozwoli ocenić, czy to choroba, czy chwilowe obniżenie nastroju – niezależnie od tego, czy faktycznie masz depresję sezonową, czy może dolega Ci spadek humoru, to zawsze warto poszukać wsparcia. Dzięki temu odkryjesz przyczyny swojego samopoczucia oraz otrzymasz profesjonalne zalecenia terapeutyczne.
Psychoterapia jest dostosowana do indywidualnych potrzeb i może się różnić w zależności od nurtu terapeutycznego. Opiera się na psychoedukacji, czyli wyjaśnianiu, jak działa choroba. Jest okazją, aby lepiej się przyjrzeć stosowanym mechanizmom oraz zbadać własne emocje i ich źródła. Pozwala na identyfikację stresorów, które niekorzystnie wpływają na samopoczucie. Ważne jest wypracowanie skutecznych, sprzyjających metod radzenia sobie z trudnościami.
Wspaniałe rezultaty przynosi pomocnicze stosowanie fototerapii, czyli oddziaływania światłem o natężeniu 7000–10 000 luksów. Można również pomyśleć nad farmakoterapią i zażywaniem selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub inhibitorów wychwytu noradrenaliny i serotoniny (SNRI). Niestety te środki wymagają pewnego okresu przyjmowania, zanim zaczną działać i u wielu osób przypada on na czas, gdy ich stan samoistnie się poprawia w związku ze zmianą pory roku.
6. Bibliografia.
Bereza, B. (2009). Depresja sezonowa – wybrane aspekty diagnostyczne i terapeutyczne, Pediatr Med Rodz 2009, 5 (2), p. 113-119
Sieczka, A. Jesienny smutek – czym jest depresja sezonowa, Agnieszka Sieczka. Pobrano z: https://psychologia.edu.pl/czytelnia/125-depresja/1405-jesienny-smutek-czym-jest-depresja-sezonowa-agnieszka-sieczka.html (dostęp 22.10.22r.)
Święcicki, Ł. (2007). Depresja zimowa – epidemiologia, etiopatogeneza, objawy i metody leczenia. Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2007; 1 (7): 15–21
