Spis treści:
1. Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania ?
2. Jedzenie kompulsywne – co to jest ? Jakie ma objawy ?
3. Przyczyny jedzenia kompulsywnego.
4. Jedzenie kompulsywne – leczenie i terapia.
Podstawowym zadaniem jedzenia jest zaspokojenie głodu, będącego jedną z fizjologicznych potrzeb człowieka. Jednak w naszej kulturze spełnia ono znacznie więcej funkcji, a nawyki żywieniowe każdego z nas zależne są od różnych czynników jak np. wychowanie, sytuacja materialna, czy narodowość.
1. Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania ?
Nieprawidłowości te obejmują cały wachlarz niezdrowych nawyków związanych z jedzeniem, więc często bardzo trudno jest rozpoznać zaburzenia odżywiania. Jako „normatywne” zwyczaje żywieniowe określamy takie modele żywieniowe, które są uniwersalne, podporządkowane pewnym normom oraz niepogarszające stanu zdrowia. Z kolei zaburzenia w tym obszarze niekorzystnie wpływają na kondycję ciała i psychiki, a zachowania związane z jedzeniem znacząco różnią się od typowych i akceptowanych w społeczeństwie wzorców.
2. Jedzenie kompulsywne – co to jest? Jakie są objawy?
Jedzenie kompulsywne, nazywane także kompulsywnym objadaniem się lub napadowym objadaniem się (binge eating disorder –BED) charakteryzuje się utratą kontroli nad częstotliwością sytuacji, gdy osoba chora spożywa bardzo duże ilości pokarmu. Efektem takich napadów jest uczucie przejedzenia, które związane jest z nieprzyjemnymi dolegliwościami psychicznymi oraz cielesnymi. W odróżnieniu od Bulimii osoba nie stosuje jednak żadnych form przeczyszczania się.
Rozpoznanie kompulsywnego objadania się wymaga znajomości, jakie są objawy. Z tego względu nie zaleca się samodzielnego diagnozowania, ponieważ trudno w takiej sytuacji o obiektywność i można również pomylić zaburzenie z innym. Najlepiej zgłosić się do specjalisty, który może potwierdzić jedzenie kompulsywne na podstawie objawów:
A. Powtarzające się epizody niepohamowanego jedzenia.
B. Współwystępowanie z powyższym przynajmniej trzech następujących objawów:
1. Jedzenie dużo szybsze niż normalnie,
2. Jedzenie aż do nieprzyjemnego uczucia pełności,
3. Jedzenie dużych porcji jedzenia pomimo nieodczuwania fizycznego głodu,
4. Jedzenie w samotności z powodu wstydu/zakłopotania jedzeniem,
5. Odczuwanie wstrętu do siebie, depresji lub winy po przejedzeniu.
C. Wyraźne cierpienie dotyczące niepohamowanego jedzenia.
D. Występowanie niepohamowanego jedzenia co najmniej raz w tygodniu przez trzy miesiące.
E. Brak powtarzających się czynności kompensacyjnych w związku z niepohamowanym jedzeniem.
3. Przyczyny jedzenia kompulsywnego.
Pokarm spełnia różne funkcje w naszym życiu, a dla osób mających problem z jedzeniem kompulsywnym, często wiąże się on ze stanami emocjonalnymi. Z reguły doskwiera im niedostatek miłości, poczucia bezpieczeństwa czy przynależności. Mają także trudność z prawidłową regulacją emocjonalną, więc spożywanie staje się reakcją na doznawane nieprzyjemności, stres czy smutek. Dzięki temu na chwilę czują się lepiej, mogą uciec od bieżących problemów, a dzieje się tak dzięki powiązaniu z układem dopaminergicznym (nagrody), powodującym, że pokarm postrzegany jest jako przyjemność, forma wynagrodzenia. Badacze sugerują również, że u niektórych osób zmagających się z kompulsywnym jedzeniem mogą występować nieprawidłowości w podwzgórzu w zakresie odczuwania sytości i głodu, więc interpretują przykre emocje jako uczucie głodu. W tym kontekście dużą rolę odgrywa także stosunek do jedzenia w domu rodzinnym oraz nawyki, które zostały wypracowane w czasie dzieciństwa i dorastania.
4. Jedzenie kompulsywne – leczenie i terapia.
Jedzenie kompulsywne to trudność, której negatywne konsekwencje ujawniają się zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej, z tego też względu najlepiej, gdyby leczenie obejmowało kontakt zarówno z psychoterapeutą, lekarzem psychiatrą, jak i dietetykiem.
Terapia z reguły koncentruje się na ustaleniu źródeł problemu, co umożliwia pracę nad trudnościami, które do tej pory najczęściej nie były uświadomione. Celem terapii jest również zwiększenie wglądu w swoje emocje oraz nauka różnicowania sygnałów pochodzących z psychiki od fizjologicznego głodu. Osoba dowiaduje się, jak w zdrowy sposób regulować swoje stany, a także radzić sobie z przykrymi doświadczeniami. Zwiększa się jej motywacja do zmiany niezdrowych nawyków żywieniowych oraz wprowadzenia pełnowartościowej, zbilansowanej diety.
Często osoby, które cierpią z powodu jedzenia kompulsywnego, doświadczają także uporczywych objawów związanych ze współtowarzyszącą depresją lub zaburzeniami lękowymi. Zatem w takiej sytuacji najlepiej włączyć leczenie farmakologiczne.
5. Bibliografia.
Walenda, A., Bogusz, K., Kopera, M., Jakubczyk, A., Wojnar, M., Kucharska, K. (2020). Regulacja emocji w zaburzeniu z napadami objadania się. Psychiatr. Pol., 181, 1-16.
Bąk-Sosnowska, M., (2017). Kryteria różnicowe Zaburzenia z napadami objadania się i Uzależnienia od pożywienia w kontekście przyczyn otyłości oraz jej leczenia. Psychiatr. Pol., 51(2), 247-259
Kompulsywne objadanie się Jak dzięki mocy własnego mózgu uwolnić się od zaburzeń odżywiania Kathryn Hansen Wydanie I BIAŁYSTOK 2019 ISBN 978-83-8168-163-6 Wydawnictwo Vital, Białystok
