Spis treści:
1. Co to wypalenie zawodowe? Definicja wypalenia zawodowego.
2. Jakie są objawy wypalenia zawodowego ?
3. Przyczyny wypalenia zawodowego.
4. Kogo dotyczy wypalenie zawodowe ?
5. Wypalenie zawodowe – jak sobie radzić i jak leczyć ? Terapia wypalenia zawodowego.
6. Bibliografia.
Jeśli czujesz niechęć na samą myśl, że musisz iść do pracy, podczas gdy kiedyś dawała Ci ona satysfakcję, a jedyną motywacją do jej utrzymywania jest potrzeba otrzymania wynagrodzenia niezbędnego, aby przeżyć, to możesz zmagać się z syndromem wypalenia zawodowego (syndromem burnout).
1. Co to wypalenie zawodowe? Definicja wypalenia zawodowego.
Definicja wypalenia zawodowego została zaproponowana przez amerykańskiego psychiatrę H.J. Freudenberga jako próba opisania problemów pracowników, a także ustalenia źródła określonych trudności zawodowych. Jednak co to wypalenie zawodowe? Jest to odpowiedź organizmu na długotrwałe doświadczanie intensywnego stresu związanego z wykonywaną pracą. Wskazuje się, że tym, co odróżnia wypalenie zawodowe od „zwykłego” stresu jest występowanie następujących zjawisk: psychologicznego zespołu wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji (wrażenia oderwania od swojego ciała) i obniżonego poczucia osobistych dokonań.
2. Jakie są objawy wypalenia zawodowego?
W zależności od indywidualnych predyspozycji oraz sytuacji, objawy wypalenia zawodowego mogą rozwijać się powoli lub wystąpić gwałtownie – wśród nich wymieniamy:
- problemy ze snem;
- dolegliwości cielesne, bóle;
- brak energii;
- drażliwość;
- izolowanie się społeczne;
- pretensje i żal do innych;
- negatywne nastawienie do pracy;
- spadek produktywności i motywacji;
- zaburzenia procesów poznawczych (trudność w przyjmowaniu i przekazywaniu informacji, problemy z logicznym myśleniem);
- nadużywanie substancji psychoaktywnych;
- lekceważenie obowiązków;
- poczucie wewnętrznej pustki;
- niskie poczucie własnej wartości.
3. Przyczyny wypalenia zawodowego.
Badacze tego zjawiska, jako przyczyny wypalenia zawodowego najczęściej wskazują na nadmierną ilość obowiązków, monotonne i nudne zadania, wyczerpanie czy przepracowanie. Jednak jeśli zagłębić się w ten temat jeszcze bardziej, to również sytuacja wśród grupy pracowników ma znaczenie, gdyż nieprzyjemna atmosfera, wrogość i niezdrowa rywalizacja także potrafią skutecznie zniechęcić do realizacji obowiązków. Równie istotna jest relacja z przełożonym, jeśli ten niesprawidliwie traktuje podwładnych, niewystarczająco docenia zaangażowanie, wypłaca nieadekwatną pensję lub co gorsza – stosuje mobbing, to osoba nie będzie oceniała swojej pracy jako przyjemnej. Sytuacja prywatna też ma znaczenie jeśli chodzi o satysfakcję z życia zawodowego. Konflikty z bliskimi osobami, niewystarczające wsparcie lub samotność obniżają motywację pracownika. Okazuje się, że niekomfortowe warunki są także czynnikiem ryzyka dla wypalenia zawodowego, mowa tu o np. dużym hałasie, nieprzyjemnej temperaturze, nieodpowiednich godzinach pracy.
Prawda jest jednak taka, że najczęściej przyczyny wypalenia zawodowego są kombinacją różnych aspektów związanych z pracą i dla każdego te niedogodności mogą być czymś innym.
4. Kogo dotyczy wypalenie zawodowe?
W sytuacji, gdy praca przestaje być źródłem satysfakcji, a stanowi jedynie źródło przeciążenia emocjonalnego i fizycznego, to motywacja do wykonywania obowiązków, rozwoju, czy nawet samego wychodzenia z domu spada. Jednak czy każdy jest narażony na doświadczenie tego syndromu? Kogo dotyczy wypalenie zawodowe?
Najczęściej mówi się o zawodach, które wymagają intensywnego kontaktu z innymi (np. nauczycielach, lekarzach, psychologach), co wskazuje na związek między wysokim poziomem stresu a charakterem wykonywanych obowiązków. Również wiek i staż są istotne w kontekście rozwoju wypalenia zawodowego, gdyż z reguły osoby młodsze wiekiem oraz stażem częściej borykają się z tym nieprzyjemnym stanem. Niektóre badania wyróżniają także płeć jako czynnik warunkujący powstanie omawianego zjawiska, wskazując jednocześnie, iż to kobiety są bardziej narażone ze względu na wyższy poziom wrażliwości emocjonalnej oraz empatii, co w zawodach związanych z częstym kontaktem z ludźmi, może bardzo szybko spowodować wyczerpanie zasobów. Tendencję do rozwoju zespołu Burnout przypisuje się też pracoholikom, którzy nadmiernie angażowali się w obowiązki, a tym samym po czasie doznali silnego zmęczenia.
5. Wypalenie zawodowe – jak sobie radzić i jak leczyć? Terapia wypalenia zawodowego.
Problemy związane z pracą przekładają się na funkcjonowanie poza nią, a u takich osób często dochodzi do zaburzeń nastroju oraz lękowych. Najlepszym rozwiązaniem jest więc poszukanie profesjonalnego wsparcia. Szczególnie polecana jest terapia wypalenia zawodowego, aby wspólnie odkryć faktyczne podłoże trudności, przepracować je oraz nauczyć się zdrowego radzenia sobie ze stresem. Symptomy depresji i lęku należy również leczyć farmakologicznie, dzięki czemu wyciszone zostają nieprzyjemne objawy z nimi związane.
Poza psychoterapią dobrze jest również zadbać o higienę życia tj.: zbilansowaną dietę, odpowiednie nawodnienie organizmu, czas na relaks, 6-8 godzin snu dziennie oraz kontakt z bliskimi osobami.
6. Bibliografia
- Kraczala, M. (2013). Wypalenie zawodowe jako efekt długotrwałego stresu. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Zarządzanie, nr 2, s. 69-81
- Maslach C., Leiter M.P. (2011). Prawda o wypaleniu zawodowym, Wydawnictwo Naukowe PWN
- Znańska-Kozłowska, K. (2013). Wypalenie zawodowe – pojęcie, przyczyny i objawy. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas, Zarządzanie, nr 1, s. 105-113
